Dinsdagmiddag hebben we onze nieuwe Museumjaarkaart voor het eerst ingezet. Na een wandeling door het Loetbos reden we door naar Krimpen aan de IJssel, voor het eerst in de veertig jaar dat we in deze omgeving wonen brachten we een bezoek aan Streekmuseum Krimpenerwaard. Een oude boerderij aan de IJsseldijk toont het leven van rond 1900 in het boerenbedrijf. Eerder bezochten we vergelijkbare streekmusea in bijvoorbeeld Giethoorn, Zoutkamp en Boven Hardinxveld. Deels meer van hetzelfde maar altijd ook weer nieuwe ontdekkingen. We troffen een enthousiaste gids vol verhalen. De man bleek, net als ik, iets te hebben met spreekwoorden en de oorsprong daarvan. Voorbeelden:
- Aan de strijkstok blijven hangen heeft niets met de violist te maken. De strijkstok is in dit geval het instrument waarmee een maatkom, gevuld met bijvoorbeeld meel, afgestreken wordt.
- Beslagen ten ijs komen. De hoefijzers van een paard worden van zogenaamde kalkoenen voorzien, ijzeren noppen waardoor het dier niet wegglijdt wanneer het met de arrenslee het ijs op gaat.
Heetgebakerd en ondergeschoven kindje passeerden, door de mangel gaan ook.
Op de bovenverdieping vinden we een tijdelijke tentoonstelling van speelgoed. Niet zo oud als beneden, meer vanuit onze jonge jaren. Mecano bijvoorbeeld en de houten equivalent daarvan, een blokkendoos, poppenhuis en poppenwagen. En, tot mijn grote verrassing tussen de boeken een Daantje, mijn favoriet toen ik net begon te lezen.
Een maquette van een oude scheepswerf, wat scheepsmodellen, een steenfabriek. Even verder een herinnering aan de lagere school met tafeltjes met inktpot, leitjes, leesplankje en een provinciekaart zonder plaatsnaamvermelding. Net als toen wist ik ook nu alle Zuidhollandse plaatsen te duiden.
- Met een schone lei beginnen behoeft geen verdere uitleg.
Per plaats uit de waard is een vitrinekastje ingericht. Dit onderdeel maakte geen indruk, te fragmentarisch.
Een kruidenierswinkeltje bij de uitgang gaf nog wat herkenbaars. Al met al een goed bestede middag en aanbevolen!
Ik hoor het je vragen:
“Maar die titel dan, dat woord dat niet eens op een scrabblebord past?”
Krimpenerwaard, land van veeteelt. Koeien melken met de hand. De melkemmer, een juk,natuurlijk ook te zien in het museum. Een koe heeft een uier, vier spenen en zo’n speen kan ontstoken zijn. De melk, vermengd met bloed is niet geschikt voor consumptie. Maar de melk uit dat kwartier mag niet blijven zitten. Dus ging in de melkemmer een opvangbak ter grootte van een kwart emmer. Het daarin opgevangen zog ging naar de varkens.
Vroeger was er ook zo’n leuk winkeltje, ik meen in ‘t Hoogt in Utrecht waar Betje Boerhaave haar kruidenierswaren verkocht. Later werd het een museum maar ik weet niet meer of het nu nog bestaat.
Toen ik dienst deed bij de bereden politie heb diverse keren als we met vorst of sneeuw naar buiten moesten bij de paarden kalkoenen ingedraaid. Dat was een zwaar werkje, vooral bij paarden die zgn. hangers waren en hun benen zwaar op je lieten rusten als je die kalkoenen in de hoefijzers moest draaien. Dat waren puntig toelopende ijzeren pinnen met schroefdraad. Na de surveillance moesten die dingen er weer uit. Dan volgde een tweede ronde bij een volgend paard.
Daarom is het beroep van hoefsmid ook zo zwaar als die een “hanger” moet bekappen en beslaan.
Mijn moeder was afkomstig uit een gezin van vader, moeder en dertien kinderen. Mijn grootvader was daggelder bij een “dikke” boer op het Groningse land en hij werkte tot aan zijn 87 ste jaar. Ieder jaar kwam er weer een kind bij, (weer een opvreter erbie,) placht mijn grootmoeder dan te zeggen. Er was zo weinig ruimte in hun woning, dat een nieuwkomer in een lade onder de bedstede werd geschoven, waarboven mijn grootouders sliepen, nou ja, sliepen, mijn opa had al weer plannen voor de volgende spruit. Mijn moeder moest al plaats maken op haar 12 e jaar en ging voor dag en nacht aan het werk.
Hoe die mensen dat vroeger allemaal regelden, zonder wasmachine, stofzuiger enz. enz.
Je had daar ook die leuke serie boekjes van Betje Boerhaave.
Weet jij misschien waar dat woord kalkoen vandaan komt, de relatie met de vogel ontgaat me. Onze gids kon het ook niet vertellen.
En inderdaad, we hebben het maar makkelijk met al die moderne apparatuur in vergelijking met maar één paar generaties eerder
Ik heb geen idee waar het woord kalkoen vandaan komt in relatie met de vogel.
Ik heb het me eerlijk gezegd ook nooit afgevraagd en tijdens mijn opleiding tot ruiter bij de rijkspolitie is daar nooit enige uitleg aan gegeven. Maar misschien kom ik er nog eens achter.
Dan hoor ik het graag.
Leuke verhalen om te lezen, van jullie beide ☺
ik zal het onze paardenman melden