Indien mogelijk, maak een U-bocht

Weg van hier, het maakt niet uit waarheen, als het maar weg is. Frans stuurt zijn Saab met esculaap op de voorruit de snelweg af, hij heeft geen idee waar hij nu zit. Die esculaap zal hij bij de volgende stop verwijderen. Het is het kenmerk van een beroepsgroep waar hij niet langer bij kan horen. Hij heeft het vertrouwen op een ernstige manier geschaad; een onvergeeflijke blunder met fatale gevolgen gemaakt. Het heeft een jonge vrouw het leven gekost. Hij veroorzaakte een ramp voor een jong gezin. Natuurlijk is het een vlucht, een vlucht uit schaamte. Maar het is ook de behoefte aan een herstart, blanco, zonder enige verwijzing naar zijn vorig leven. En dus zoekt hij een nieuwe wereld waar niemand hem kent en waar hij opnieuw kan beginnen.
Het was allemaal zo goed gegaan. De studie had hem geen moeite gekost, hij was een van de jongste chirurgen ooit en vond volop erkenning. De vakbroeders bewonderden hem om zijn kennis en kunde. Hij was geliefd bij het ziekenhuispersoneel. Hij verdiende meer dan goed, kortom, dit was het leven wat hij wilde. Tot die fatale fout. Hoe het mis kon gaan? Te zelfverzekerd? Arrogantie? Slordigheid en gebrek aan controle? Hij had de waarschuwingen van de narcotiseur genegeerd, overtuigd als hij was van zijn eigen gelijk. Stiekem was hij er vandoor gegaan, had hij zijn auto opgezocht.

‘Indien mogelijk, maak een U-bocht.’ De beschaafde Vlaamse vrouwenstem uit zijn navigatiesysteem geeft hem ongevraagd advies. Verwonderd kijkt hij naar de display, hij heeft toch geen bestemming ingevoerd? Hoezo de verkeerde kant op? Maar even later weer: ‘Indien mogelijk, maak een U-bocht’. Dezelfde aanwijzing maar nu dringender. Dit kan niet! Verward zet Frans de Tomtom uit. Maar uitzetten helpt niet, nog geen vijf kilometer verder klinkt weer de vrouwenstem, nu allerminst vriendelijk: ‘Ik zeg toch dat je om moet draaien! Verdomme, doe het dan ook!’ Er klinkt een beangstigende dreiging uit. Maar er is geen weg terug. Frans zal en moet verder. En niet omkijken, niet omkijken! Hij laat het verleden achter zich, geen Vlaamse madame die hem daarvan kan weerhouden.
Hij rijdt op een kilometerslange rechte weg, er lijkt geen einde aan te komen. Er zijn geen zijwegen. Aan weerszijde van de weg staat een dichte haag. Het regent gestaag. De Tomtom is stil geworden, helemaal uit zichzelf uitgegaan. Geen stem, geen kaart op de display. Zijn elektronische reisgenote heeft het kennelijk opgegeven. Of ze is misschien nu zelf de weg kwijt. Frans heeft geen idee waar hij rijdt. Hij kan het niemand vragen. Er staan geen huizen, er zijn geen mensen. Alleen maar bomen. En die bomen staan vreemd dicht tegen elkaar, de stammen lijken elkaar te raken.
Hij is nu toch al een paar uur onderweg en zal binnenkort ergens moeten tanken. Frans kijkt op de benzinemeter op zijn dashboard, de meter wijst aan dat de tank nog helemaal vol is. Er loopt een koude rilling over zijn rug. Wat gebeurt hier? Hij laat het stuur los maar de auto rijdt rustig door, hij laat het gaspedaal los maar er is geen reactie. Hij is volledig de controle kwijt. Hogere machten hebben zijn toekomst in handen genomen. Weer een rilling, het besef dat hij gestuurd wordt in plaats van te sturen benauwd hem.
Het einde van de weg lijkt in zicht, de bomen staan nu minder strak tegen elkaar en de regen is overgegaan in een zachte miezel. De zon probeert zelfs af en toe voorzichtig door het wolkendek te breken. De weg wordt ook breder. De bomen veranderen, verstenen. Het landschap versteent, bomen worden pilaren of standbeelden. Frans heeft het idee een surrealistisch schilderij van Carel Willink binnen te rijden. Hij rijdt door de Griekse oudheid maar links en rechts ziet hij de symbolen van de moderne tijd, rokende fabrieksschoorstenen, gigantische bankgebouwen, voor veel geld neergezet. Hij ziet onheilspellende Hollandse luchten, woeste wolkenpartijen. Maar daar tussendoor een vreemd soort scherp licht, een vreemde inval. Niets lijk meer op de werkelijkheid zoals hij die kent. De standbeelden die mannen verbeelden staan fier overeind, de vrouwenbeelden zijn van hun sokkel gevallen, liggen aan diggelen op de brede weg. De Saab is langzamer gaan rijden, bijna stapvoets.
Hij herkent de hoogmoed die de oude Griekse beschaving ten val bracht. Hij herkent de hoogmoed in de moderne tijd. Het ongelimiteerd opsouperen van de rijkdommen der aarde, het ongegeneerd etaleren van de westerse verworvenheden. Hij herkent in de standbeelden de arrogante man die zich verheven voelt boven de rest. Hij herkent de bandeloosheid in de gevallen vrouwenbeelden. Maar hij herkent vooral zichzelf. Hij ziet in dat hij zijn verantwoordelijkheid had moeten nemen, dat vluchten niet de oplossing kan zijn. Dat een nieuw leven alleen mogelijk is als hij in het reine komt met zijn vorig leven.
De wereld keert terug tot normale proporties. Frans kijkt rond over de parkeerplaats bij zijn ziekenhuis. Het is druk, als altijd. Een komen en gaan van patiënten, verplegend personeel en collegae. Hij stapt uit de Saab, neemt zijn dokterstas van de achterbank en loopt terug naar de ingang. De lift brengt hem naar de zesde verdieping waar de directie haar kamers heeft.

Zingend loopt hij achter de kar met vuil wasgoed door de lange gangen van het ziekenhuis. Het gaat goed met Frans. Hij werkt weer in hetzelfde ziekenhuis. Hij mag zijn beroep niet meer uitoefenen, de tuchtcommissie heeft hem voor het leven geschorst. Hij heeft geboet voor zijn fout en heeft een herstart gemaakt. Hij leeft nu een bescheiden bestaan. Geen rijkdom meer. Hij heeft zijn huis moeten verkopen om de advocaten te betalen. Maar zijn collega’s bewonderen hem om zijn vrolijkheid en zijn ongebreidelde inzet. De confrères van weleer lopen met een bocht om hem heen maar het deert hem niet. Hij is gelukkig.
Zijn droom heeft hij nooit aan iemand verteld. Maar hij koestert hem. Hij is er een ander mens door geworden, een beter mens, vindt hij zelf. Frans geniet van het leven om het leven. En hij is gek op kunst, vooral het magisch surrealisme heeft zijn voorkeur, wie zal hem dat kwalijk nemen?

Dit verhaal stond eerder in de bundel Het Keerpunt.