Anders dan anders

In het aardse leven ben ik niet te begrijpen. Want ik woon net zo lief bij de doden als bij de ongeborenen. Een beetje dichter bij het hart van de schepping dan gewoonlijk. Maar nog lang niet dicht genoeg.

Het is het credo van Paul Klee, geboren in 1879 in Bern. Vader was musicus, moeder zangeres en Paul kon al op jonge leeftijd heel verdienstelijk viool spelen. Wat zijn ouders betreft lag zijn toekomst in de muziek maar zelf wilde hij tekenen en schilderen.

Na de middelbare school meldde hij zich bij de kunstacademie in München maar werd daar in eerste instantie afgewezen. Hij moest eerst maar de basisprincipes leren. Een jaar later mocht hij er wel aan de slag. Hij zat door in dezelfde lichting als Kandinsky maar ze zullen elkaar in die tijd niet veel gezien hebben. Klee zocht het meer in uitgaan en muziek maken.

In die tijd leerde hij er wel zijn vrouw kennen, ze trouwden en kregen een zoon, Felix. Klee was de huisman, zijn vrouw verdiende de kost met het geven van pianolessen.

In de eerste wereldoorlog kreeg hij enige bekendheid als schilder en in 1920 werd hij uitgenodigd les te gaan geven bij het Bauhaus, een nieuwe opleiding in kunst en praktische vaardigheden op scheppend niveau.

Hij vond uiteindelijk dat hij daar niet op zijn plaats was, wilde meer tijd voor zijn eigen werk hebben. De oplossing leek hij te vinden in Düsseldorf waar zijn inbreng op de academie kleiner was.

Toen Hitler in 1933 op democratische wijze aan de macht kwam betekende dat al snel zijn ontslag. Hij weigerde een ariërverklaring af te leggen, werd ongefundeerd als Galicische jood beschouwd en kon vertrekken. Zijn werk werd als entartete kunst in de ban gedaan en een jaar later woonde hij weer in Bern. Met de nodige moeite kreeg hij uiteindelijk in 1939 de Zwitserse nationaliteit. In 1940 overleed hij.

Als kunstenaar had hij naam gemaakt. Zijn werk is niet in een vakje te plaatsen. Het ene werk is surrealistisch, dan weer aspecten van kubisme, abstracte kunst, en dat  allemaal door elkaar. Invloeden van Matisse, Malevich, Picasso, Kandinsky, hij was enige tijd lid van der Blaue Reiter.

Wat ook kenmerkend was voor hem de materiaalkeuze, zowel voor de ondergrond als voor het te gebruiken medium. Hij lijkt in dat opzicht vooral af te willen wijken van wat gebruikelijk is.

Lastig om in het kader van mijn serie uitdagingen dan ook iets te kiezen.